Świadczenia socjalne dla Polaków w Norwegii – na co możemy liczyć?
Norwegia od lat przyciąga Polaków swoimi wysokimi zarobkami i dobrymi warunkami życia. Jednak nie wszyscy zdają sobie sprawę z rozbudowanego systemu świadczeń socjalnych, który oferuje to skandynawskie państwo. W niniejszym artykule przyjrzymy się bliżej, na jakie wsparcie mogą liczyć Polacy mieszkający i pracujący w Norwegii.
1. Podstawy prawne i ogólne zasady
Przede wszystkim warto zaznaczyć, że Norwegia, choć nie jest członkiem Unii Europejskiej, należy do Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG). Oznacza to, że obowiązują tu podobne zasady dotyczące swobodnego przepływu pracowników, jak w krajach UE. Polacy mają prawo do podejmowania pracy w Norwegii i korzystania z większości świadczeń socjalnych na takich samych zasadach jak obywatele norwescy.
Kluczową instytucją odpowiedzialną za wypłatę większości świadczeń jest NAV (Arbeids- og velferdsforvaltningen), czyli norweski odpowiednik polskiego ZUS-u i urzędu pracy w jednym.
2. Zasiłek dla bezrobotnych (Dagpenger)
Dagpenger to norweski odpowiednik zasiłku dla bezrobotnych. Aby się o niego ubiegać, należy spełnić następujące warunki:
- Utrata pracy nie z własnej winy
- Obniżenie tygodniowego czasu pracy o co najmniej 50%
- Zarobienie w poprzednim roku kalendarzowym co najmniej 1,5G (G to tzw. kwota bazowa, która w 2024 roku wynosi 118,620 NOK) lub 3G w ciągu ostatnich trzech lat
- Aktywne poszukiwanie pracy i gotowość do jej podjęcia
Wysokość zasiłku wynosi około 62,4% poprzedniego dochodu. Maksymalny okres pobierania zasiłku to 104 tygodnie dla osób, które zarobiły powyżej 2G, i 52 tygodnie dla osób, które zarobiły poniżej 2G.
3. Zasiłek rodzinny (Barnetrygd)
Barnetrygd to świadczenie wypłacane na każde dziecko do ukończenia 18 roku życia. Od 1 marca 2024 roku wynosi ono 1310 NOK miesięcznie na dziecko. Warto zaznaczyć, że:
- Samotni rodzice mogą otrzymać zasiłek na jedno dziecko więcej niż faktycznie posiadają
- Na dzieci w wieku 0-6 lat przysługuje dodatkowy zasiłek w wysokości 660 NOK miesięcznie
Aby otrzymać Barnetrygd, wystarczy złożyć wniosek do NAV. Świadczenie to przysługuje od miesiąca następującego po miesiącu, w którym dziecko się urodziło lub przybyło do Norwegii.
4. Zasiłek opiekuńczy (Pleiepenger)
Pleiepenger to świadczenie dla rodziców, którzy muszą zrezygnować z pracy, aby opiekować się chorym dzieckiem. Przysługuje ono w przypadku:
- Opieki nad dzieckiem do 18 roku życia, które jest poważnie lub przewlekle chore
- Opieki nad dzieckiem do 18 roku życia, które jest hospitalizowane
- Opieki nad osobą dorosłą z niepełnosprawnością w terminalnej fazie choroby
Wysokość zasiłku opiekuńczego wynosi 100% podstawy wymiaru (do górnego limitu 6G) i może być wypłacany przez okres do 260 dni roboczych (około roku) na każde dziecko.
5. Zasiłek chorobowy (Sykepenger)
Sykepenger to świadczenie przysługujące osobom, które z powodu choroby nie mogą wykonywać pracy. Główne zasady dotyczące zasiłku chorobowego w Norwegii to:
- Pierwsze 16 dni choroby opłaca pracodawca
- Po 16 dniach zasiłek wypłaca NAV
- Wysokość zasiłku wynosi 100% wynagrodzenia (do górnego limitu 6G)
- Maksymalny okres pobierania zasiłku to 52 tygodnie
Aby otrzymać zasiłek chorobowy, należy dostarczyć zaświadczenie lekarskie do pracodawcy i NAV.
6. Świadczenie macierzyńskie i ojcowskie (Foreldrepenger)
Foreldrepenger to świadczenie dla rodziców w związku z narodzinami lub adopcją dziecka. Główne zasady:
- Łączny okres urlopu rodzicielskiego to 49 tygodni przy 100% wynagrodzenia lub 59 tygodni przy 80% wynagrodzenia
- Matka musi wykorzystać co najmniej 15 tygodni urlopu
- Ojciec ma prawo do 15 tygodni urlopu (tzw. kwota ojcowska)
- Pozostałe tygodnie rodzice mogą podzielić między sobą
Aby otrzymać to świadczenie, należy przepracować w Norwegii co najmniej 6 z ostatnich 10 miesięcy przed porodem.
7. Zasiłek mieszkaniowy (Bostøtte)
Bostøtte to świadczenie przeznaczone dla osób o niskich dochodach, które mają wysokie koszty mieszkaniowe. Wysokość zasiłku zależy od:
- Dochodu gospodarstwa domowego
- Liczby osób w gospodarstwie domowym
- Wysokości kosztów mieszkaniowych
- Miejsca zamieszkania (różne limity dla różnych gmin)
Wniosek o Bostøtte składa się do Husbanken (Norweski Bank Mieszkaniowy) za pośrednictwem strony internetowej lub w gminie.
8. Świadczenia emerytalne
System emerytalny w Norwegii składa się z trzech filarów:
- Emerytura państwowa (Alderspensjon) – podstawowa emerytura wypłacana przez NAV
- Emerytura zakładowa (Tjenestepensjon) – obowiązkowa dla większości pracodawców
- Oszczędności prywatne
Aby otrzymać pełną emeryturę państwową, należy mieszkać w Norwegii przez co najmniej 40 lat. W przypadku krótszego okresu, emerytura jest proporcjonalnie zmniejszana. Wiek emerytalny w Norwegii wynosi obecnie 67 lat, ale można zdecydować się na wcześniejsze przejście na emeryturę (od 62 roku życia) lub późniejsze (do 75 roku życia).
9. Wyzwania i trudności
Mimo rozbudowanego systemu świadczeń socjalnych, Polacy w Norwegii mogą napotkać pewne trudności:
- Bariera językowa – większość formularzy i informacji dostępna jest tylko w języku norweskim
- Skomplikowane procedury – system świadczeń jest rozbudowany i może być trudny do zrozumienia dla osób niezaznajomionych z norweskimi realiami
- Wymagany okres pracy/zamieszkania – niektóre świadczenia wymagają spełnienia warunków dotyczących długości pobytu lub pracy w Norwegii
10. Gdzie szukać pomocy?
Dla Polaków mieszkających w Norwegii istnieją różne źródła wsparcia i informacji:
- NAV – oficjalna strona internetowa i biura lokalne
- Organizacje polonijne – często oferują bezpłatne porady i pomoc w wypełnianiu dokumentów
- Związki zawodowe – mogą udzielić informacji na temat praw pracowniczych i świadczeń socjalnych
- Konsulat RP w Norwegii – może udzielić podstawowych informacji i skierować do odpowiednich instytucji
System świadczeń socjalnych w Norwegii jest jednym z najbardziej rozwiniętych na świecie. Oferuje szeroki wachlarz wsparcia dla osób znajdujących się w różnych sytuacjach życiowych. Polacy, jako obywatele UE i EOG, mają prawo do korzystania z większości tych świadczeń na takich samych zasadach jak Norwegowie.
Kluczowe jest jednak dobre rozeznanie w dostępnych opcjach, spełnienie wymaganych warunków oraz przygotowanie niezbędnej dokumentacji. Warto również pamiętać, że system ten ma na celu wspieranie osób w potrzebie, a nie zapewnienie stałego źródła utrzymania.
Dla Polaków mieszkających i pracujących w Norwegii znajomość przysługujących im praw i możliwości w zakresie świadczeń socjalnych może stanowić istotne zabezpieczenie w sytuacjach kryzysowych. Jednocześnie warto pamiętać, że najlepszą formą zabezpieczenia jest stabilna praca, systematyczne odkładanie oszczędności oraz integracja z norweskim społeczeństwem.
wyświetleń: 18, dzisiaj: 2
